Qua câu tục ngữ dưới đây, em có suy nghĩ gì về cái tốt, cái xấu trong mỗi con người và làm sao để tạo ra cái tốt đó. "Đất rắn trồng cây khẳng khiu. Những người thô tục nói điều phàm phu"

Từ ngàn xưa, cha ông ta đã rất quan tâm đến lời ăn tiếng nói, bởi vì nó biểu hiện vẻ đẹp của con người. Trong những câu chuyện kể cho con cháu nghe, cha ông ta đã dùng những biểu tượng rất đẹp, rất quý tượng trưng cho những lời nói đẹp, và những cái đáng ghê tởm để tượng trưng cho nhưng lời nói xấu xa. Cô bé nọ dịu dàng, nết na, giàu lòng thương người, được tiên ban phép lạ: mỗi một lời cô nói ra là nở thành hoa, sa thành ngọc. Còn ả nọ bụng dạ nanh ác, tiên phạt: mở miệng nói mỗi tiếng là mỗi biến thành cóc nhái, rắn rết! Để răn dạy mọi người, tác giả dân gian nói bằng câu tục ngữ:

Đất rắn trồng cây khẳng khiu
Những người thô tục nói điều phàm phu.

Ca dao, tục ngữ xưa thật giàu hình ảnh và hữu ý. Mỗi câu đọc lên nghe sao bình dị mà vẫn sâu sắc, như câu tục ngữ trên đây chẳng hạn. Câu tục ngừ mở đầu bằng hình ảnh rất bình dị: cây và đất. Người xưa đã dựng nên một mối quan hệ thật sâu sắc: Đất rắn và cây khẳng khiu. Có người nói điều này là hoàn toàn bình thường, tất nhiên cây mọc trên đất không tốt thì sẽ khẳng khiu và trơ trụi. Nhưng cái hữu ý mà nghệ sĩ dân gian gửi đến chúng ta là bản chất của đất không cần kiểm tra hay xét lọc mà chỉ cần nhìn những bụi cây ngọn cỏ trên đó cũng có thể biết được đất tốt hay xấu. Cũng như ở câu sau: Những người thô tục nói điều phàm phu: chỉ cần qua lời nói thì cũng có thể biết được người đó là tốt hay xấu. Bằng cách so sánh ngầm: những con người thô tục cũng như đất rắn, những người thô tục không thể nói ra những điều tốt như đất rắn không thể có những cây xanh tươi. Điều mà tác giả dân gian muốn nói đến không phải là cái hiện tượng bên ngoài mà chính là cái bản chất bên trong. Bản chất xấu xa (thô tục) sẽ thể hiện qua hiện tượng bên ngoài (phàm phu).

Mối quan hệ nhân quả giữa cái bản chất giấu kín với biểu hiện ra bên ngoài là thông nhất. Bởi vậy, muốn hay muốn tốt không phải là cố tạo ra cái hình thức bên ngoài, che đậy bản chất mà cần phải có bản chất tốt, cũng như cần phải tạo ra đất tốt mới có cây tốt. Con người cũng vậy, phải làm thay đổi tính chất thô tục trong con người đi thì mới có thể thốt ra những lời thanh lịch. Suy rộng ra thì có làm cho con người thay đổi bản chất xấu xa thì mới có thể có những suy nghĩ, hành động và lời nói tốt đẹp được.

Song việc đó không đơn giản. Bởi vì bản chất là cái đã ăn sâu vào sự vật, vào con người nên không thể trong một sớm một chiều có thể thay đổi được. Ngay như những mảnh đất khô cằn, bạc màu, muốn cải tạo cũng cần phải có những giải pháp khoa học tác động trong một thời gian dài mới có kết quả. Đối với con người thì việc làm đó càng khó khăn hơn. Khi ta đem những điều hay lẽ phải để cải tạo bản chất con người, thì bên cạnh con người đó vẫn không biết có bao nhiêu điều xấu đang tác động song song vào anh ta. Cái tốt chiến thắng cái xấu, hay ngược lại, cái xấu dần lấn át cái tốt. Tất cả phụ thuộc vào bản thân của mỗi người, và nhất là cái môi trường mà anh ta sinh sống. Cải tạo một người là một cuộc đấu tranh bền bỉ và liên tục, cần có sự kiên nhẫn và nỗ lực từ phía bản thân người đó.

Câu tục ngữ muốn nêu lên một quy luật trong tự nhiên để nói lên một quy luật trong cuộc sống. Đất - môi trường sống của cây - mà khô cứng thì cây khẳng khiu, không tươi tốt. Xã hội - môi trường sống của con người - mà xấu xa thì cũng không thể có những con người thanh lịch được. Do vậy, cần phải xây dựng một môi trường xã hội tốt đẹp, văn minh lịch sự để con người sống trong đó không phải là những cây khẳng khiu nữa.

Gia đình là tế bào của xã hội, ở đó con người sinh ra là đã tiếp thu sự giáo dục của các thế hệ lớn hơn, một sự giáo dục bằng tình thương và trọng tình thương. Đứa trẻ ngay từ khi còn bé có được lời nói lễ phép, thanh lịch; cư xử có đạo đức hay không đều tùy thuộc vào nếp sống, đạo đức trong gia đình đó.

Lớn hơn một chút, đến nhà trẻ, trường mẫu giáo, trường phổ thông... (đâu mà môi trường trong sạch, lành mạnh thì sẽ tạo ra những học sinh có bản chất lành mạnh, trong sáng, sẽ trở thành một công dân tốt trong tương lai. Và cứ thế phát triển dần đến thế hệ tiếp theo.

Nhân dân lao động xưa kia, tác giả của những câu ca dao tục ngữ khuyên răn, có thể là những người ít học, nhưng không vì thế mà họ không có được những lời nói, cử chỉ, suy nghĩ đẹp. Trái lại họ còn tạo ra truyền thông đạo lí, truyền thống văn hóa hết sức cao đẹp, điều này thể hiện qua những câu ca dao tục ngữ như câu tục ngữ trong bài. Ngày nay xã hội chúng ta đang phát triển, trình độ dân trí được nâng cao, chính vì thế chúng ta càng phải thực hiện nếp sống văn minh, lưu giữ những giá trị trong cuộc sống được cha ông lưư lại. Trong phong trào xã hội văn minh, gia đình văn hóa mới chúng ta không thể không nhớ lời cảnh tỉnh từ câu tục ngữ này.